Odma opłucnowa – definicja, leczenie

Odma oznacza obecność powietrza w jamie opłucnowej, czyli przestrzeni między płucami a klatką piersiową. W niektórych przypadkach, stan ten może zagrażać życiu. Odma może być spowodowana przez uraz, niektóre choroby płuc lub jako powikłanie pewnych procedur medycznych. Czasem występuje bez uchwytnej przyczyny.

Objawy obejmują zwykle nagły ból w klatce piersiowej (zazwyczaj o charakterze kłującym, nasilający się podczas wdechu), duszność, kaszel, przyspieszenie oddechu i tętna

Ze względu na mechanizm powstania odmę dzielimy na:

• Zamkniętą – gdzie do przestrzeni jamy opłucnej dostaje się jednorazowa objętość powietrza, która może się samoistnie wchłonąć po kilku dniach
• Otwartą – gdzie powietrze swobodnie przedostaje się do jamy opłucnej przez otwór w klatce piersiowej lub oskrzelu i tą samą drogą wydostaje się na zewnątrz.
• Prężną (tzw. wentylową) – gdzie tworzy się mechanizm zastawkowy, w którym powietrze po każdym wdechu przedostaje się do jamy opłucnej, ale nie może się z niej wydostać.

Ważne! Odma prężna jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji!

Odma może być wywołana przez wiele czynników. Jeśli ból w klatce piersiowej jest ostry a wraz z nim narasta duszność i trudności w oddychaniu, należy szukać natychmiastowej pomocy medycznej. Długotrwała odma prowadzi do pojawienia się sinicy, obniżenia ciśnienia tętniczego oraz obniżonej zawartości tlenu we krwi, co może prowadzić pośrednio do zatrzymania krążenia.

Przyczyny wystąpienia odmy

Odma może być spowodowana m. in. przez:

• Uraz klatki piersiowej. Wszelkie tępe lub penetrujące urazy klatki piersiowej mogą spowodować zapadnięcie płuc. Urazy te mogą powstać w wyniku aktów przemocy (np. pobicie, pchnięcie nożem w klatkę piersiową lub innym narzędziem) lub jako konsekwencja wypadków samochodowych, upadków z wysokości czy powikłań zabiegów medycznych (tzw. odma jatrogenna).
• Choroby płuc. Uszkodzenie płuc może być wywołane przez wiele chorób takich jak: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), mukowiscydoza, zapalenie płuc czy histiocytoza z komórek Langerhansa.
• Wentylację mechaniczną tzw. respirator. Respirator może zaburzyć równowagę ciśnienia powietrza w obrębie klatki piersiowej przyczyniając się do powstania odmy.
• Pęknięcie pęcherza rozedmowego lub pęcherzyków płucnych – tzw. Odma samoistna, która czasem tworzy się u osób zdrowych, bez objawów chorób płuc.

Czynniki ryzyka odmy obejmują:

• Płeć. U mężczyzn istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia odmy niż u kobiet.
• Wiek. Pęknięcie pęcherzy powietrza jest najbardziej prawdopodobne u osób pomiędzy 20 a 40 rokiem życia, szczególnie, jeśli dana osoba jest wysoka i szczupła.
• Palenie. Ryzyko wzrasta wraz z ilością lat palenia i liczbą wypalanych dziennie papierosów.
• Geny. Niektóre rodzaje odmy występują rodzinnie.
• Choroby płuc. Zwłaszcza przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) zwiększa ryzyko pojawienia się odmy.
• Wentylacja mechaniczna. Pacjenci, którzy wymagają respiratora, wspomagającego oddychanie, również są narażeni na powstanie odmy.
• Wystąpienie w przeszłości odmy.
• Zawód: zawody o zwiększonym ryzyku odmy to: pilot, nurek, zawodowy kierowca, marynarz, rybak dalekomorski, pracownik huty szkła, trębacz.

Diagnostyka odmy

Odma jest zwykle diagnozowana za pomocą RTG klatki piersiowej. W niektórych przypadkach, tomografia komputerowa (TK) może być konieczna w celu uzyskania bardziej szczegółowego obrazu. Czasem używa się też aparatu USG. Niezbędnym badaniem jest również badanie wysycenia tlenem hemoglobiny za pomocą tzw. pulsoksymetru.

Leczenie

Celem leczenia jest tzw. odbarczenie spadniętego płuca. Niewielka bezobjawowa odma nie wymaga interwencji- zalecona jest obserwacja, wypoczynek oraz tlenoterapia. Czas powrotu do zdrowia wynosi zazwyczaj ok. 2 tygodni. Zwykle wykonuje się też kontrolne RTG klatki piersiowej.

Jeśli obszar odmy jest znacznie większy i dołączają się objawy pod postacią duszności, trudności w oddychaniu wskazane jest szybkie odbarczenie odmy poprzez igłę lub dren czyli rurkę, którą umieszcza się pomiędzy żebrami w przestrzeni, która wypełnia się powietrzem.Za pomocą igły nadmiar gromadzącego się powietrza uchodzi na zewnątrz powodując rozprężenie płuca. Czasem do drenu dołączone jest urządzenie ssące, które w sposób ciągły usuwa powietrze z jamy klatki piersiowej.

W przypadku gdy dren w klatce piersiowej nie rozwiązuje problemu, konieczna może okazać się operacja aby zamknąć ciągły przeciek powietrza. W większości przypadków operacja może być wykonywana przez małe nacięcia, wykorzystując niewielką kamerę światłowodową oraz długie, wąskie narzędzia chirurgiczne. Leczenie chirurgiczne należy również rozważyć w odmach krwotocznych lub w przypadku odmy, która pojawiła się po raz drugi po tej samej stronie.

O odmie opłucnowej przeczytasz na:
https://www.doz.pl/czytelnia/a12125-Odma_oplucnowa

Autor: Maciej Rek

22. Kwiecień 2016