Konsekwencje siedzącego trybu życia a ergonomia siedzenia
W pozycji siedzącej spędzamy mnóstwo czasu. Niektóre badania wskazują, że przeciętny Europejczyk w ciągu jednego dnia przebywa w krzesłach lub w fotelach około sześciu godzin. Siedzący tryb życia jest zaś przyczyną wielu problemów i dolegliwości zdrowotnych. Do czego prowadzi brak aktywności fizycznej i wielogodzinne pozostawanie w pozycji siedzącej? Jak ograniczać negatywne skutki siedzenia, zwłaszcza jeśli kwestia ta wiąże się z wykonywaniem przez nas pracy?
Najbardziej oczywistą konsekwencją są rzecz jasna wszelkie schorzenia kręgosłupa wynikające z przyjmowania złej postawy na krześle lub w fotelu. Organizm człowieka nie jest najlepiej przystosowany do siedzącego trybu życia i potrzebuje ruchu. Przebywając w jednej pozycji poddajemy zarówno kręgosłup, jak i stawy oraz mięśnie, większym przeciążeniom i napięciom niż to się może na pierwszy rzut oka wydawać. Bóle mięśniowe są tu prawdziwą zmorą, ale należy się liczyć także z uciążliwymi bólami szyi, pleców i głowy oraz zmianami zwyrodnieniowymi, szczególnie w lędźwiowej części kręgosłupa. Dodatkowo warto pamiętać, że brak aktywności fizycznej przyczynia się do problemów z nadwagą i zaburzeń metabolizmu. Siedzący tryb życia może zatem prowadzić do otyłości i zwiększenia się ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia, serca i naczyń krwionośnych, zaburzeń działania układu pokarmowego, cukrzycy typu II, a nawet chorób nowotworowych. Z zaburzeniami metabolizmu wiąże się także nasilenie procesów utraty gęstości kości i odwapniania się tkanki kostnej i łącznej. Ze względu na ucisk i obciążenia dolnych partii ciała u osób zbyt długo siedzących może z czasem pojawić się problem żylaków. Przypadłość ta, choć jest dolegliwością osób starszych, może mieć jednak źródło w nawykach i przyzwyczajeniach wynikających z siedzącego trybu życia już w młodym wieku. Dlatego też tak ważna jest odpowiednio wczesna profilaktyka i dbałość o jakość naszego siedzenia.
Całkowicie zapobiec problemom, których źródłem jest siedzący tryb życia, można tylko i wyłącznie poprzez ruch. Nie każdy jednak ma na to czas czy możliwości. W wielu przypadkach praca biurowa (ale nie tylko, dotyczy to też np. kierowców) wymusza na nas siedzenie przez długi czas w jednym miejscu. Jeśli po powrocie spędzamy dodatkowe godziny siedząc, tym większa szansa na to, że nasz stan zdrowia tylko się będzie pogarszać. Dobrze więc starać się o ograniczenie liczby godzin, w czasie których siedzimy, a jeśli nie jest to możliwe, to warto chociaż dopilnować, abyśmy przyjmowali właściwą postawę oraz korzystali z ergonomicznych krzeseł i foteli.
Na co więc warto zwrócić uwagę? Po pierwsze, na możliwość regulacji różnych elementów mebli, na których siedzimy. Im więcej mamy opcji, tym łatwiej można dopasować to na czym siedzimy do naszych potrzeb – do wzrostu, wagi, sylwetki, etc. W sprzedawanych dziś krzesłach można regulować praktycznie wszystko – od wysokości siedziska, nachylenia oparcia aż po pozycję podłokietników czy zagłówka. Wiele krzeseł posiada także synchroniczne i inteligentnie dopasowujące się mechanizmy, dzięki którym trudniej wyrobić sobie złe nawyki czy przybrać niewłaściwą pozycję w czasie siedzenia. Istotne jest także to z jakich materiałów krzesło czy fotel są wykonane. Oddychające materiały to nie tylko wygoda. Także stabilny i mocny stelaż nie ma jedynie funkcji wzmacniania poczucia komfortu. Obie kwestie mają wpływ na jakość naszego siedzenia i bezpieczeństwo, a pośrednio także na nasze samopoczucie i stan zdrowia (np. lepsza wentylacja w wyniku użycia siatkowanego materiału pozwala na mniejsze pocenie się w upalne dni i zachowanie odpowiedniej temperatury ciała, a co za tym idzie na lepszą koncentrację, efektywność i opóźnia moment pojawienia się oznak zmęczenia; inne przykład: wykorzystanie zbyt twardego materiału użytego na tapicerkę lub do wypełnienia siedziska szybko spowoduje dyskomfort u siedzącego). Uwagę na materiał powinni zwracać także alergicy – niektóre tkaniny zbierają kurz, więc warto to też brać pod uwagę.
Należy też pamiętać o podstawowych zasadach ergonomii. Krzesło lub fotel muszą zatem być odpowiednio dopasowane do wysokości biurek i stołów. Siedzący musi całą powierzchnią stóp opierać się na podłodze. Jego ramiona powinny zwisać swobodnie, chyba że korzystamy z podłokietników. Mięśnie karku i kręgosłup muszą być rozluźnione, a plecy powinny przylegać do oparcia. Kręgosłup powinien być dodatkowo wyprostowany, kolana lekko rozwarte, a lędźwie wysunięte lekko w przód. Jednocześnie uda powinny znajdować się równolegle do podłogi. Takie ustawienie pozwala na odciążenie mięśni i układu kostnego oraz poprawę jakości krążenia. Regulując krzesło i fotel dobrze też wiedzieć, że siedzisko nie powinno nam się wpijać w kolana. Podobnie oparcie nie powinno być ani za wysoko, ani za nisko ustawione. Jeśli chodzi o ergonomię pracy, jest też kilka innych zasad jak np. zachowanie odpowiednio dużej przestrzeni roboczej, odpowiednio dostosowane i rozmieszczone wyposażenie na stanowisku, właściwie oświetlenie i utrzymywanie optymalnego mikroklimatu. One też mają wpływ na to, jak będziemy czuć się w czasie siedzenia i pracy w pozycji siedzącej, jednakże powinniśmy zacząć właśnie od zakupu odpowiedniego krzesła i wypracowaniu sobie prawidłowych nawyków. Powinno to nam pomóc w ograniczeniu negatywnych skutków siedzącego trybu życia.
