Omdlenia u osób starszych – jak udzielić fachowej pomocy?
Omdlenia u osób starszych mają najczęściej podłoże kardiologiczne – pojawiają się nagle, są krótkotrwałe i samoistnie ustępują. Jeśli jesteśmy świadkiem omdlenia u osoby starszej, naszym obowiązkiem jest udzielenie seniorowi pierwszej pomocy. Podpowiadamy, jak to zrobić.
Z tekstu dowiesz się:
- co to jest omdlenie,
- jakie są przyczyny omdleń u osób starszych,
- na czym polega udzielanie pierwszej pomocy przy omdleniach.
Omdlenie to krótkotrwała, przemijająca utrata przytomności – cechuje się nagłym początkiem i samoistnym ustępowaniem. Omdlenie może być poprzedzone np. przez uczucie duszności, kołatanie serca czy zawroty głowy przy wstawaniu. Co ważne, w trakcie omdlenia z reguły nie dochodzi do zatrzymania akcji serca. Omdlenia zdarzają się u osób w każdym wieku, choć szczególnie często występują u seniorów po 60. roku życia.
Przyczyny omdleń u osób starszych
Omdlenia u osób starszych w zdecydowanej większości przypadków mają podłoże sercowo-naczyniowe. Ich przyczyną może być:
- postępująca z wiekiem degeneracja zastawek serca – dochodzi do ich zwężenia i odkładania się w nich soli wapniowych, co może dawać objawy w postaci omdleń,
- nagły spadek ciśnienia tętniczego skurczowego o 20 mmHg lub rozkurczowego o 10 mmHg w pozycji stojącej (fachowo nieprawidłowość tą określa się mianem hipotonii ortostatycznej),
- obniżenie skurczowego ciśnienia tętniczego o co najmniej 20 mmHg w ciągu około 90 minut po posiłku (jest to tzw. hipotonia poposiłkowa),
- zaburzenia rytmu serca (czyli tzw. arytmie) będące jedną z głównych objawów choroby wieńcowej,
- zaburzenia odpływu krwi z prawej komory, co zmniejsza efektywność pracy serca – może to powodować np. omdlenia po wysiłku fizycznym.
Oprócz tego, omdlenia u osób starszych mogą być efektem przewlekłego nadciśnienia płucnego, odwodnienia (występują najczęściej w gorące letnie dni), ale także silnego stresu, emocji czy zaburzeń psychicznych (np. napady paniki).
Omdlenia u osób starszych – udzielanie pierwszej pomocy
Omdlenia u osób starszych w większości przypadków kończą się upadkiem seniora, zsunięciem się z krzesła, fotela itp. – dzieje się tak na skutek przejściowego spadku napięcia mięśni. Niestety, kiedy starszy człowiek bezwładnie osuwa się na ziemię, może dojść u niego do urazów głowy, bolesnych stłuczeń, a nawet złamań kości. Dlatego konieczne w takiej sytuacji jest udzielanie pierwszej pomocy. Jak powinno ono przebiegać?
- Jak najszybciej podejdź do seniora. Zapytaj głośno, czy wszystko jest w porządku. Możesz lekko potrząsnąć jego ramieniem albo lekko poklepać go po policzku. Po omdleniu osoba starsza powinna szybko samoistnie odzyskać przytomność.
- Upewnij się, że miejsce, w którym przebywacie jest bezpieczne. Jeśli senior odzyskał przytomność, każ mu pozostać w pozycji leżącej lub pomóż oprzeć się o ścianę czy inną stabilną płaszczyznę. Nie pozwól mu od razu wstawać!
- Rozepnij zamek błyskawiczny od kurtki seniora, zdejmij szalik czy apaszkę, rozluźnij kołnierzyk, tak aby miał jak największą swobodę oddychania. Możesz lekko unieść jego nogi do góry, by usprawnić przepływ krwi. Jeśli stan poszkodowanego się poprawia, po około 10 minutach pomóż mu wstać i upewnij się, że będzie bezpieczny.
- Jeżeli senior po omdleniu szybko nie odzyskuje przytomności, ułóż go w pozycji bezpiecznej i niezwłocznie wezwij pogotowie ratunkowe. Kontroluj oddech poszkodowanego. Jeśli nie oddycha, wykonaj resuscytację krążeniowo-oddechową (30 uciśnięć mostka i dwa oddechy).
Pamiętaj, że upadek spowodowany omdleniem mógł wywołać u seniora niewidoczne gołym okiem obrażenia, czasami w pierwszej chwili nieodczuwalne. Dlatego warto zadbać, by po każdym takim epizodzie osoba starsza została zbadana przez lekarza.